Preliminarna studija faune trčuljaka (Coleoptera: Carabidae) na teritoriji Nacionalnog parka Đerdap

Abstract

Nacionalni park Đerdap je po površini najveći nacionalni park u Srbiji. Zbog svojih geomorfoloških, pedoloških i mikroklimatskih osobenosti, navedeno područje obiluje raznolikim ekosistemima i odlikuje se značajnim diverzitetom flore i faune. Veći broj vrsta životinja i biljaka registrovanih na Đerdapu su endemiti i/ili relikti, a postoji i značajan broj reliktnih biljnih zajednica. Uprkos tome, kao i činjenici da je Nacionalni park Đerdap osnovan još 1974. godine, fauna većine grupa insekata, ali i drugih taksona beskičmenjaka, nedovoljno je istražena. Jednogodišnja studija finansirana od strane britanske fondacije Rufford predstavlja prvi korak u integrativnom istraživanju diverziteta i zaštite faune familije Carabidae u ovom nacionalnom parku. Kao metode sakupljanja materijala, predviđeno je aktivno (ručno) i pasivno sakupljanje (postavljanjem Barberovih klopki). Početkom proleća 2017. godine odabrano je 10 lokaliteta na kojima će se sistematski uzorkovati materijal trčuljaka sve do početka jeseni iste godine. Pored nadzemnih lokaliteta, terenske ekspedicije i sakupljanje trčuljaka biće organizovani i u speleološkim objektima, u kojima do sada nije potvrđeno prisustvo troglobionata među trčuljcima, što je najverovatnije posledica slabe istraženosti podzemnih objekata ispitivane oblasti. Istraživana staništa obuhvataju širok spektar čistih i mešovitih listopadnih šuma, koje dominiraju na Đerdapu, ali i druge tipove staništa, kao što su šibljaci, riparijalna zona, otvoreni fragmenti, ali i staništa sa visokim stepenom antropogenog uticaja. Studijom je predviđeno i uzorkovanje materijala trčuljaka u obodnoj zaštitnoj zoni koja neposredno naleže na nacionalni park. Preliminarni rezultati na osnovu uzorkovanja iz prolećnih meseci 2017. godine pokazali su da se Đerdap odlikuje velikim diverzitetom faune trčuljaka, pa se procenjuje da će se tokom samo jedne sezone registrovati blizu 100 vrsta trčuljaka, što predstavlja veoma značajan diverzitet, s obzirom da se uzorkuje na teritoriji koja predstavlja 0.72% površine teritorije Srbije u kojoj je ukupno registrovano oko 600 vrsta trčuljaka. Fokus ove studije je i u detaljnom dokumentovanju svih vrsta trčuljaka od interesa u konzervacionom kontekstu (Pravilnik o proglašenju i zaštiti strogo zaštićenih i zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, Bernska konvencija - Apendiks II, Direktiva Saveta 92/42/EEC o očuvanju staništa i divlje flore i faune - Aneksi II i IV, IUCN Crvena lista). Određene oblasti Srbije (uključujući i Đerdap) karakterišu se prisustvom morfološki heterogenih populacija endemičnih taksona trčuljaka, čiji subgenerički taksonomski status još uvek nije rasvetljen i potrebno je izvršiti reviziju istih (npr. kompleksa podvrsta Carabus ullrichii Germar, 1824).